Jump to content

Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում Ղազախստանի օբյեկտները թվով 5-ն են (2017 թ), որը կազմում է ընդհանուր թվի 0,5 %-ը (1073՝ 2017 թվականի դրությամբ)։ 3 օբյեկտներ ընդգրկված են մշակութային չափանիշներով, այդ թվում՝ 1-ը համարվում է մարդկային ստեղծագործ հանճարի գլուխգործոց, մնացած 2-ը՝ բնական չափանիշներով։ Բացի դրանից 2017 թվականի դրությամբ ևս 13 օբյեկտներ ընդգրկված են թեկնածու ցանկում[1]։

Ղազախստանը վավերացրել է Համաշխարհային ժառանգության պաշտպանության կոնվենցիան 1994 թվականի ապրիլի 29-ին[2]։ Ղազախստանի առաջին օբյեկտներն ընդգրկվել են ցանկում 2003 թվականին, Համաշխարհային ժառանգության հանձնաժողովի 27-րդ նիստում։

Տվյալ աղյուսակում տեղանքներն ընդգրկված են Համաշխարհային ժառանգության կողմից դասակարգված ձևով։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Ստեղծման տարեթիվ Ցանկում ընդգրկվելու տարեթիվ Չափանիշներ
1 Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան[3]
(ղազ.՝ Қожа Ахмет Ясауи кесенесі)
Քաղաք՝ Թուրքեստան
Հարավ-Ղազախստանյան մարզ
1389-1405 2003 1103 i, iii, iv
2 Թամաղլի (Թանբալի) հնագիտական լանդշաֆտի պետրոգլիֆներ[4]
(ղազ.՝ Тамғалы петроглиф тас кешені)
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի
Ալմաթայի մարզ
Մ․ թ․ ա 2-րդ հազարամյակ - 20-րդ դարի սկիզբ 2004 1145 iii
3 Սարիարկա՝ Հյուսիսային Ղազախստանի տափաստաններ և լճեր[5]
(ղազ.՝ Сарыарқа - Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері)
Աքմոլայի, Կարագանդայի, Կոստանայի մարզեր 2008 1102 ix, x
4 Акыртас Մետաքսի ճանապարհի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ[6] Ալմաթայի, Ժամբիլի մարզեր (Չինաստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ) - 2014 1442 ii, iii, v, vi
5 Արևմտյան Տյան Շան[7]
(ղազ.՝ Батыс Тянь-Шань)
* Կարատաու բնական արգելոց
* Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց
* Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր (Ուզբեկստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ) - 2016 1490 x

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)##
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)
Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան
Սարիարկա
Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց
Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Նախնական ցանկ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են նախնական ցանկում դրանք ավելացնելու հերթականությամբ։ Ցանկում նշված են այն օբյեկտները, որոնք Ղազախստանի կառավարության կողմից առաջարկվել են որպես թեկնածուներ համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու համար։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Ստեղծման ժամանակ Ցանկում ընդգրկվելու տարին Չափանիշներ
1 Մերկե սրբավայր[8]
(ղազ.՝ Меркі)
Մոտակա բնակավայր՝ Մերկե
Ժամբիլի մարզ
VI-XI դարեր 1998 1131 նշված չեն
2 Բեգազի Դանդիբայ մեգալիթյան դամբարան[9]
(ղազ.՝ Беғазы - Дәндібай мәдениеті)
Մոտակա բնակավայր՝ Աքթոգայ
Քարաղանդայի մարզ
Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր 1998 1132 ii, iii, iv
3 Թասմոլա մշակույթի քարե շրջաններով դամբարանաբլուրներ[10]
(ղազ.՝ Тасмола мәдениеті)
Քարաղանդայի, Աքմոլայի, Պավլոդարի մարզեր Մ․ թ․ ա VII-III դարեր 1998 1133 նշված չեն
4 Եշկիոլմեսի ժայռապատկերներ[11]
(ղազ.՝ Ешкіөлмес петроглифтері)
Մոտակա քաղաք՝ Տալդի Կուրգան
Ալմաթայի մարզ
Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր 1998 1134 նշված չեն
5 Արփա-Ուզենի ժայռապատկերներ[12]
(ղազ.՝ Арпаөзен петроглифтері)
Մոտակա բնակավայր՝ Չուլակկուրգան
Հարավ-Ղազախստանյան մարզ
Մ․ թ․ ա I հազ․ 1998 1135 ii, iii, iv
6 Կարաթաուի պալեոլիթական օբյեկտներ[13]
(ղազ.՝ Қаратау)
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի, Ղիզիլօրդայի մարզեր 1998 1136 նշված չեն
7 Օթրար օազիսի հնագիտական օբյեկտներ[14]
(ղազ.՝ Отырар)
Մոտակա քաղաք՝ Թուրքեստան
Հարավ-Ղազախստանյան մարզ
1998 1137 iii, iv
8 Ուլիթաու մշակութային լանդշաֆտ[15]
(ղազ.՝ Ұлытау)
Մոտակա քաղաք՝ Ժեզկազգան
Քարաղանդայի մարզ
1998 1138 նշված չեն
9 Հյուսիսային Տյան Շան (Իլե-Ալաթաու ազգային պարկ)[16]
(ղազ.՝ Іле-Алатау ұлттық паркі)
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի
Ալմաթայի մարզ
2002 1681 x
10 Ալթին Էմել պետական ազգային պարկ[17]
(ղազ.՝ «Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі)
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի
Ալմաթայի մարզ
2002 1682 vii, viii, ix
11 Աքսու Ժաբագլի արգելոց[18]
(ղազ.՝ Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығы)
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր 2002 1683 vii, x
12 Մետաքսի ճանապարհ[19]
(ղազ.՝ Жібек жолы)
Եվրոպա-Չինաստան 2012 5754 նշված չեն
13 Սաուիսկանդիկի ժայռապատկերներ[20] Մարզ՝ Ղիզիլօրդայի մարզ XVIII век до н. э.III век н. э. 2016 6156 ii, iii, iv

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)##
Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)
Մերկե
Բեգազի Դանդիբայ
Թասմոլա
Եշկիոլմեսի
Արփա-Ուզեն
Աքսու Ժաբագլի
Թեկնածու օբյեկտների տեղադրություն

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Tentative» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Казахстане. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
  2. «The States Parties - Kazakhstan». unesco.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
  3. http://whc.unesco.org/en/list/1103
  4. http://whc.unesco.org/en/list/1145
  5. http://whc.unesco.org/en/list/1102
  6. http://whc.unesco.org/en/list/1442
  7. http://whc.unesco.org/en/list/1490
  8. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1131/
  9. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1132/
  10. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1133/
  11. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1134/
  12. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1135/
  13. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1136/
  14. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1137/
  15. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1138/
  16. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1681/
  17. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1682/
  18. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1683/
  19. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5754/
  20. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6156/

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]